Het Albertkanaal is dé ‘blauwe snelweg’ van Vlaanderen. Jaarlijks wordt er meer dan 40 miljoen ton aan goederen vervoerd. Dat zijn miljoenen vrachtwagens die niet op de overvolle E313 terecht komen. Op dit moment worden de sluizen op het Albertkanaal niet bediend op zondag, tenzij er een bijzondere economische noodzaak kan worden aangetoond. Tegen betaling worden de sluizen dan wel bediend. Vanaf 2 januari 2020 zullen de sluizen op het Albertkanaal ook op zondag bediend worden. Marino Keulen ondervroeg hierover minister Lydia Peeters in het Vlaams Parlement.
“Een snelweg die sluit op zondag, dat zou niemand zich vandaag kunnen voorstellen,” stelt Vlaams Volksvertegenwoordiger Marino Keulen, “ik ben dan ook absoluut verheugd dat De Vlaamse Waterweg beslist heeft om vanaf 2 januari onze ‘blauwe snelweg’ ook op zondag bevaarbaar te maken, en zonder bijkomende kosten.”
Er zullen voortaan geen kosten meer worden aangerekend voor de zondagsbediening van sluizen over heel Vlaanderen. De zondagsopening van het Albertkanaal betekent voor De Vlaamse Waterweg een jaarlijkse bijkomende kost van 1,3 miljoen euro aan gemiste inkomsten en bijkomende personeelsinzet (16 VTE).
“De zondagsopening van het Albertkanaal is een klimaatmaatregel avant là lettre waarmee de modal shift van de weg naar het water wordt versterkt. Van de eeuwige files op de E313 naar het Albertkanaal, waar nog voldoende capaciteit is. Met de verhoging van de bruggen en de automatisering van de sluizen zal deze capaciteit alleen maar verder toenemen.”
De voorzitter
De heer Keulen heeft het woord.
Marino Keulen (Open Vld)
Minister, collega’s, we hebben het hier over het gebruik van onze blauwe snelwegen.
Minister, op 29 november besliste de raad van bestuur van De Vlaamse Waterweg om vanaf volgend jaar de sluizen op het Albertkanaal 24 uur per dag en 7 dagen per week, permanent dus, te bedienen, zonder dat hiervoor kosten worden aangerekend. De beslissing om het Albertkanaal 24/7 te bedienen werd genomen na een analyse en een stakeholderbevraging. Participatie is immers heel belangrijk, collega’s. Daarnaast werd beslist om ook op andere waterwegen de kosten voor zondagsbediening te laten vallen.
Deze beslissingen zijn een flinke stap voorwaarts in het optimaliseren van het gebruik van onze waterwegen. Als het goed is, mag het ook worden gezegd. Het was eigenlijk onbegrijpelijk dat een blauwe snelweg als het Albertkanaal niet ten volle kon worden benut.
Wat is de impact voor De Vlaamse Waterweg van de zondagsbediening op het Albertkanaal, en de beslissing om geen bijkomende kosten aan te rekenen voor de zondagsbediening op het volledige waterwegennet? Zijn er onderzoeken lopende om ook op andere waterwegen een zondagsbediening in te voeren op korte termijn?
Wat waren de resultaten van de stakeholdersbevraging? Hoe reageerden logistieke spelers en schippers op het voorstel van zondagsbediening op het Albertkanaal?
Het regeerakkoord stelt duidelijk dat de zondagsbediening er komt in afwachting van een volledige automatisering van sluizen en bruggen. Wat is voor dat laatste het tijdspad?
Het maximaal beschikbaar maken van de waterweginfrastructuur is één zijde van de medaille. Het optimaal benutten van de beschikbare infrastructuur is een andere. Het regeerakkoord stelt dat er maximaal moet worden ingezet op het professionaliseren van de sector om de concurrentiepositie van de binnenvaart te versterken.
Wat is uw visie hierop, minister? Hoe wilt u de concurrentiepositie van de binnenvaartsector versterken?
De voorzitter
Minister Peeters heeft het woord.
Minister Lydia Peeters
Ik wil ten eerste meegeven dat het Albertkanaal, met jaarlijks bijna 40 miljoen ton vervoerde goederen, economisch de belangrijkste waterweg van Vlaanderen is. De Vlaamse Waterweg investeert sterk in de uitbouw van het Albertkanaal, met een focus op het verhogen van bruggen en het verruimen van het Albertkanaal tussen Wijnegem en Antwerpen.
De 6 sluizencomplexen van het Albertkanaal – Wijnegem, Olen, Ham, Hasselt, Diepenbeek en Genk – worden momenteel bediend van zondagavond 22 uur tot zaterdagavond 22 uur. Tot op heden was er geen structurele bediening op zon- en feestdagen, maar voorzag De Vlaamse Waterweg wel, wanneer ondernemingen een economische noodzaak konden aantonen, in een uitzonderlijke bediening van een of meer sluizen op zon- en feestdagen. Daarvoor diende men te betalen; de jaarlijkse inkomsten hieruit bedragen om en bij de 100.000 euro voor De Vlaamse Waterweg.
Er kwamen steeds meer vragen om over te gaan tot een verruiming van de bediening van die sluizen, ook op zon- en feestdagen. Daarom hebben we gezocht of er toch geen structurele oplossing mogelijk was.
Die is er nu gekomen en vanaf januari 2020 zullen de 6 sluizencomplexen op het Albertkanaal 24/7 worden bediend. Hiervoor zullen geen extra kosten meer worden aangerekend. Ook op de andere sluizen van de andere kanalen met zondagsbediening waren er al een aantal met bediening op zondag, maar daarvoor moest nog worden betaald. Dat gaan we ook afschaffen, er zullen geen bedieningskosten meer worden aangerekend.
Het realiseren van een 24/7-bediening vergt een bijkomende personeelsinzet van 16 voltijdsequivalenten met een geraamde jaarlijkse personeelskost van ongeveer 1,2 miljoen euro. De financiële impact van deze beslissing bedraagt voor de Vlaamse Waterweg 1,3 miljoen euro, een tijdelijke meerkost in afwachting van de afstandsbediening van de sluizen of de automatisatie. De Vlaamse Waterweg is er alleszins van overtuigd dat deze beslissing een belangrijke trigger is om nog meer bedrijven de shift te laten maken van de weg naar de binnenvaart.
Zijn er onderzoeken lopende op andere waterwegen? De Vlaamse Waterweg waakt erover dat de bedieningstijden van de Vlaamse waterwegen optimaal afgestemd zijn op de bestaande noden. Op dit ogenblik zijn er geen onderzoeken lopende om bedieningstijden op andere waterwegen aan te passen.
Wat waren de resultaten van het stakeholderoverleg en hoe reageerden de logistieke spelers hierop? Er is een stakeholderbevraging gebeurd bij de Vlaamse Waterweg. Het grootste deel van de bevrachters – de watergebonden bedrijven – toonde zich uitgesproken voorstander van de uitbreiding. Het Havenbedrijf Antwerpen is een sterk voorstander omdat het ervan uitgaat dat het ook baten zal meebrengen.
De binnenvaartondernemers namen geen eenduidig standpunt in, maar erkennen wel dat de uitbreiding van de bediening een positief gegeven is voor mobiliteit en economie en vragen aandacht voor het respecteren van de vaarsnelheden.
De recreatieve sector heeft ook zijn standpunt meegedeeld en is enerzijds verheugd met een uitbreiding van de bedieningstijden, maar vraagt anderzijds naar een kader voor het organiseren van watersportevenementen op het Albertkanaal, zoals dat nu ook al gebeurt. Aangezien er nu mogelijks conflicten zijn op zondag, vragen ze daarvoor een duidelijk kader. Tussen de directie van De Vlaamse Waterweg en de vakorganisaties werd een akkoord bereikt over de personeelsinzet gekoppeld aan de uitbreiding van de bedieningstijden.
Uit de reacties op de beslissing tot uitbreiding van de bedieningstijden blijkt alleszins een algemene tevredenheid vanuit de ondernemerswereld en rederijen. De uitbreiding wordt aanzien als een belangrijke impuls voor de mobiliteit en economie in Vlaanderen.
De Vlaamse Waterweg zal de volgende jaren in belangrijke mate investeren in automatisering en afstandsbediening van sluizen en bruggen waarbij alle prioriteit zal worden gegeven aan de sluizen van het Albertkanaal in de periode 2020-2024. Ook voor andere waterwegen zijn projecten voor automatisering en afstandsbediening gepland. Het concrete tijdpad kunnen we vandaag nog niet geven, maar we waken over de timing.
De voorzitter
De heer Keulen heeft het woord.
Marino Keulen (Open Vld)
Minister, dat is heel belangrijk nieuws. Dit is een pad dat we in de vorige legislatuur met een aantal principes zijn ingeslagen. U operationaliseert dat nu. Plus est en vous, plus est en nous, gisteren hebben we die uitdrukking in de plenaire vergadering vaak gehoord. Dit is ook weer belangrijk om de filedruk te verminderen, maar ook inzake klimaat en CO2-uitstoot. Het is een professionalisering van de vervoersmodi en een verhaal van een 24-uurseconomie. Op de blauwe snelwegen zijn de zondagen letterlijk nog rustdagen, maar dat is niet meer van deze tijd, dat is niet meer van de 21e eeuw.
Dit is dus een heel belangrijk antwoord en dat wordt hier om 17.30 uur ‘s avonds genoteerd. Het heeft een belangrijke economische impact. Bedankt daarvoor.
De voorzitter
De heer Ceyssens heeft het woord.
Lode Ceyssens (CD&V)
Ik wil me hier graag bij aansluiten, want ook wij denken dat dit een goede zaak is. Meer dan 80 procent van onze ondernemingen in Vlaanderen zit op maximaal tien kilometer van een waterweg. Als we spreken over de modal shift, gaat het heel dikwijls over personenvervoer, maar met onze waterwegen is er waarschijnlijk een enorme winst te boeken. Vandaag wordt er al 40 miljoen ton per jaar vervoerd over dat Albertkanaal. Dat is een gigantische massa. Met deze maatregelen kunnen we die capaciteit verder opdrijven.
Ik hoef u niet te vertellen dat het ook een heel belangrijke stap is ten aanzien van de E313. Die is hier in de commissie Mobiliteit ooit de transportband tussen de Antwerpse haven en de Duitse Ruhr genoemd. We zitten daar inderdaad met een overcapaciteit, en hier kunnen we zeker en vast winst boeken op het vlak van mobiliteit, maar ook van economische ontwikkelingen rond het Albertkanaal.
Minister, dit is uiteraard een heel goede zaak en een stap in de goede richting. Ik wil bijkomend nog eens vragen naar de verhoging van de bruggen. Het is goed dat er prioritair wordt ingezet op de sluizen, maar hoever staan we op dit moment met de verhoging van de bruggen op het Albertkanaal, die dus ook de capaciteit van de schepen moet verhogen? Zit alles daar op schema?
U hebt verwezen naar de recreatieve sector, die terecht om een kader vraagt. Dat kanaal wordt inderdaad op zondag gebruikt voor een aantal recreatieve activiteiten. Daar moet dan ook een kader voor zijn, maar ik denk wel dat dat altijd ondergeschikt moet zijn aan datgene waarvoor die waterweg bedoeld is, en dat is klokvast transport van goederen.
Dit is een opstap naar de automatische bediening van de sluizen. Die zit er inderdaad ook aan te komen. Dat is ook een goede zaak. Dat betekent natuurlijk dat de sluiswachters, waar de heer Keulen naar verwezen heeft, niet meer aan die sluizen zullen zitten, maar dat die ergens gecentraliseerd zullen komen te zitten. Ik hoor daar links en rechts al wat ongerustheid over. Wat gaat dat in de praktijk betekenen? Tegen wanneer mag daar duidelijkheid over verwacht worden?
De voorzitter
De heer Verheyden heeft het woord.
Wim Verheyden (Vlaams Belang)
Minister, we zijn het niet vaak eens over hoe we de uitdagingen inzake mobiliteit moeten aanpakken. Laat ons zeggen dat de ingrediënten een beetje verschillen. Maar dat neemt niet weg dat we, net als de andere collega's, ervoor gewonnen zijn om onze wegen te ontlasten, het fileprobleem aan te pakken en de kwaliteit van de lucht in Vlaanderen te verbeteren. De beslissing die recent genomen werd om de dienstverlening op het Albertkanaal volledig uit te breiden naar een 24/7-bediening voor de binnenscheepvaart, kan dan ook op onze volmondige steun rekenen.
Zoals de heer Ceyssens net zei, ligt liefst 80 procent van de bedrijven binnen de 10 kilometer van waterwegen. Er is dus inderdaad nog heel veel potentieel. Dat men het goederenvervoer alle kansen wil geven op onze kanalen, kan dus ook op onze goedkeuring rekenen. Ik wil in dat verband ook verwijzen naar het afgevoerde punt dat op de agenda stond met betrekking tot de nieuwe sluis in Zeebrugge. Alles wat kan bijdragen om onze economie, de uitbouw van onze havens en de economische concurrentie te verbeteren, kan alleen maar toegejuicht worden.
Ik hoorde de zorg van de heer Ceyssens met betrekking tot de automatische bediening. Ik woon in Klein-Brabant, en in Bornem hebben wij de zeesluis van Wintam. Vanuit de controletoren bij die zeesluis worden reeds x-aantal bruggen bediend. Dat is daar al geautomatiseerd. Ik ga er dan ook van uit dat de tarieven nu zijn afgeschaft voor de schepen die daar passeren tijdens de weekends. Dat is dus al heel wat jaren in gebruik. Ik ken wel wat mensen die daar werken, en iedereen is daar wel degelijk tevreden over. En ook de betrouwbaarheid is zeker in orde. Ik denk dat men zich daar geen zorgen over hoeft te maken.
Onze conclusie is dat wij ons volledig aansluiten bij de beslissingen die nu genomen zijn.
De voorzitter
De heer De Veuster heeft het woord.
Maarten De Veuster (N-VA)
Minister, ook wij vinden die 24/7-bediening een heel goed idee. De heer Ceyssens heeft de vraag in verband met de recreatieve watersector al gesteld. Ook ik wil u vragen om dat in het oog te houden. Ik sluit mij ook aan bij de vraag over de bruggen. Hoe staat het daarmee?
Ik heb ook een algemene bedenking en een misschien aparte vraag. U sprak over de verbreding van het Albertkanaal tussen Wijnegem en Antwerpen. Ik weet waar dat ligt, namelijk in Schoten. Ik weet niet of het hier gepast is, maar we zijn er nu toch over bezig. De maatregel in verband met het Albertkanaal vind ik goed. Ik hoor u zeggen dat er, althans voorlopig, geen plannen zijn om die 24/7-bediening uit te breiden naar de andere kanalen. Maar misschien kan er al eens worden nagedacht over die andere kanalen? Want die kruisen vaak heel belangrijke verbindingswegen. Ik spreek nu even voor mijn vervoersregio. Maar ook Oosterweel komt er nog aan, met alle mogelijke hinder die dat met zich meebrengt. U hebt er al naar verwezen: de verhoging van de bruggen, de verbreding van het Albertkanaal, enzovoort. Misschien is er – en voor alle duidelijkheid: ik spreek niet over het Albertkanaal – met de binnenvaart wel een regeling mogelijk op die andere kanalen. Als het zondag kan op het Albertkanaal, kan het op die andere kanalen misschien ook wel eens buiten de spits, alvast voor de recreatieve vaart. Een minderhindermaatregel, maar ik weet niet of die helemaal aansluit bij dit thema.
De voorzitter
Minister Peeters heeft het woord.
Minister Lydia Peeters
Collega’s, ik dank u voor uw bijkomende vragen. Het woord ‘synchromodaliteit’ is daarnet al gevallen. Dat willen we ten volle opdrijven voor onze logistieke sector. Wat dat betreft is het een goede zaak om zo veel mogelijk weg te halen van de weg en naar het water te brengen. De zondagsbediening draagt daar zeker toe bij. Daardoor kunnen we inderdaad meer winsten boeken inzake de economische ontwikkelingen.
Mijnheer Ceyssens, u vraagt naar de exacte timing en het verhogen van de bruggen. Ik heb dat ergens vaag in mijn geheugen zitten. Maar ik vind de cijfers niet exact terug. Ze zitten alleszins volledig op schema. Een paar elementen zijn nog in studie. Maar al de rest is of in uitvoering of werd recentelijk uitgevoerd. Ik kan u de cijfers nog bezorgen. Ik heb ze recent nog gehad, maar vind ze niet onmiddellijk terug. We zitten alleszins op schema met het verhogen van de bruggen over het Albertkanaal.
Er moet inderdaad een kader komen voor de recreatieve sector, alleen al voor de veiligheid. We willen niet dat er bij een of ander toeristisch event iets gebeurt met een verlader of vaartuig dat ook op zondag het kanaal kan gebruiken. De veiligheid is dus heel belangrijk. Maar natuurlijk is ook de toeristische sector op onze economische waterweg sowieso van ondergeschikt belang tegenover de economische activiteit. We zitten op dezelfde golflengte wat dat betreft.
Wat de opstap naar automatisatie en de mogelijke ongerustheid bij sluizenwachters betreft, heb ik bij aanvang van mijn betoog al gezegd dat op dit ogenblik de uitbreiding naar die 24/7-bediening voor die zes sluizen betekent dat er zestien voltijdsequivalenten bij moeten komen. Straks gaan we over naar die automatisatie. Maar dat betekent natuurlijk niet dat we al die sluiswachters zonder meer op straat zullen zetten. Ook met een automatisatie zal er nog altijd voldoende controle en aanwezigheid moeten zijn. Alleszins zal het voor de sluiswachter zelf ook interessanter zijn indien het volledig automatisch kan. Ik wil hiermee dus zeker geen onrust creëren. Die mensen hebben op dit ogenblik wel degelijk voldoende knowhow en kunnen in de toekomst bij een automatisatie nog voor tal van zaken worden ingezet.
Ik wil nogmaals verduidelijken dat de bedieningskosten inderdaad ook voor die andere kanalen zullen wegvallen, niet alleen voor het Albertkanaal. Mijn excuses indien ik te veel heb gefocust op het Albertkanaal. Maar het is ook de bedoeling dat de bedieningskosten voor die andere kanalen wegvallen.
Er zijn een aantal waterwegen met zondagsbediening van 10u tot 16u. Het gaat dan specifiek over de kunstwerken in Evergem, maar ook die op de Leie in Sint-Baafs-Vijve, Harelbeke, Kortrijk en Menen, de Boven-Schelde in Asper, de brug en de sluis van Oudenaarde en Kerkhove en het Kanaal Roeselare-Leie in Ooigem. Voor al deze kunstwerken was er een bediening op zondag, en daar moest dan extra voor betaald worden, maar vanaf 2020 zal ook daar geen aanrekening van de bedieningskosten meer gebeuren.
De totale inkomsten van die extra vergoeding voor de zondagsbediening bedroegen in 2018 voor deze specifieke kunstwerken 89.150 euro. Dat is een minderopbrengst voor de Vlaamse Waterweg, maar het is in het belang van de toekomstige ontwikkeling. We hopen dat dit ook een stimulans zal zijn voor bedrijven en verladers om zoveel mogelijk de keuze voor de binnenvaart te maken en de weg te verlaten.
Ik denk dat ik daarmee de vragen heb beantwoord. Als mijn medewerker nog de exacte stand van zaken van de bruggen heeft gevonden, zal ik u dat zeker meegeven.
De voorzitter
De vraag om uitleg is afgehandeld.
